Τα είδη των αρνητικών σκέψεων

Γ. Ο συναισθηματικός τρόπος «σκέπτεσθαι»

 

Όταν έχουμε έντονα συναισθήματα σκεπτόμαστε με διαφορετικό τρόπο, παρόλο που μπορεί να καταλαβαίνουμε ότι γινόμαστε παράλογοι. Το πρόβλημα είναι ότι ορισμένες φορές δεν βάζουμε σε λειτουργία την  ορθολογική πλευρά του εαυτού μας για να ελέγξουμε τα συναισθήματά μας. Η ένταση των συναισθημάτων μας είναι τόσο μεγάλη που λέμε: « Έτσι νιώθω, άρα έτσι είναι».

Τα συναισθήματα είναι μια αναξιόπιστη πηγή πληροφοριών για την πραγματικότητα. Για παράδειγμα, την περίοδο των Σταυροφοριών πολλοί ευρωπαίοι ένιωθαν ότι ο θεός ήθελε την εξόντωση των μουσουλμάνων – και αυτό έκαναν. Σε όλες τις ιστορικές περιόδους οι άνθρωποι διέπρατταν τρομερά εγκλήματα υποκινούμενοι από τα συναισθήματά τους. Ως γενικό κανόνα, λοιπόν, δεν θα πρέπει να εμπιστεύεστε τα συναισθήματά σας όταν έχετε κατάθλιψη, ιδίως όταν είναι ιδιαιτέρως επικριτικά και εχθρικά για τον εαυτό σας. Ας δούμε μερικά τυπικά παραδείγματα της αρχής «Έτσι νιώθω, άρα έτσι είναι»:

Κατάσταση                                                     Έτσι νιώθω, άρα έτσι είναι

Πηγαίνω σ’ένα πάρτυ.                           Νιώθω φόβο, άρα πρόκειται για μια        

                                                                  απειλητική και επικίνδυνη κατάσταση.

Νιώθω άγχος.                                         Νιώθω ότι θα πάθω καρδιακή προσβο-

                                                                  λή, άρα θα πάθω.

Δέχομαι κριτική για κάποιο                   Νιώθω ένοχος, άρα είμαι ένοχος και

ασήμαντο λάθος                                      κακός.

Χάνω την ψυχραιμία μου                     Νιώθω απαίσια όταν θυμώνω, άρα ο

και φωνάζω                                             θυμός είναι απαίσιος και εγώ είμαι

                                                                   κακός και θα με απορρίψουν.      

Θέλω να κλάψω.                                    Νιώθω ότι αν αρχίσω να κλαίω θα ανοί-

                                                                  ξουν οι βρύσες και δεν θα σταματήσω

                                                                  ποτέ. Άρα δεν πρέπει να κλάψω.  

Νιώθω φοβιτσιάρης όταν                    Νιώθω ντροπή όταν κλαίω, άρα το κλά-

κλαίω.                                                      μα είναι ένδειξη αδυναμίας.

Κάνω κάποιο λάθος.                            Νιώθω βλάκας, άρα είμαι βλάκας.

 

Όσο κι αν νιώθετε αποτυχημένοι, ανεπιθύμητοι, βλάκες ή οτιδήποτε άλλο, αυτό δεν σημαίνει ότι είστε πράγματι. Η ένταση των συναισθημάτων σας δεν αντικατοπτρίζει την αλήθεια. Γι’ αυτό πρέπει να αμφισβητήσετε αυτό το συναισθηματικό τρόπο σκέψης:

Μπορεί να κάνω λάθη ή και να συμπεριφέρομαι ανόητα κάποιες φορές, αλλά αυτό δεν με κάνει βλάκα. Δεν είναι εύκολο να αξιολογήσω όλη μου την ύπαρξη, ανεξάρτητα από το πώς νιώθω μία δεδομένη στιγμή. Στο κάτω-κάτω, θα μπορούσα να μάθω να συμπεριφέρομαι διαφορετικά. Μπορεί τώρα να νιώθω ότι δεν θα γίνω ποτέ καλά, αλλά και πάλι αυτό δεν σημαίνει πως κάτι τέτοιο ισχύει. Μπορεί να νιώθω ότι ποτέ δεν θα πάψω να κλαίω, αλλά στο τέλος όλα σταματούν. Το κλάμα είναι ένδειξη πόνου και ανάγκης για φροντίδα και όχι ένδειξη αδυναμίας.

Υπο κανονικές συνθήκες, τα συναισθήματά μας είναι εξαιρετικά πολύτιμα και ουσιώδη για τη ζωής μας. Αλλά όταν αφήνουμε τα συναισθήματά μας να κάνουν τη δουλειά της λογικής μας, τότε είναι βέβαιο ότι θα αντιμετωπίσουμε πρόβλημα. Η ένταση των συναισθημάτων μας δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Προσπαθήστε να αμφισβητήσετε τις σκέψεις που αναφέρονται στον παραπάνω πίνακα χρησιμοποιώντας τη λογικής σας και αντιμετωπίζοντας τον εαυτό σας με επιείκεια. Αυτό φυσικά δεν σημαίνει ότι δεν μπορείτε να βασίζεστε στη διαίσθησή σας. Βεβαιωθείτε όμως ότι μπορείτε να υποστηρίξετε αυτό που διαισθάνεστε με αδιάσειστα στοιχεία.

 

 

 

Από το βιβλίο του P.Gilbert « Ξεπερνώντας την κατάθλιψη»